مطالعات مرکز خرید ، تعاریف ، تاریخچه ، فضاها ، ضوابط و استانداردهای طراحی

مطالعات مرکز خرید ، تعاریف ، تاریخچه ، فضاها ، ضوابط و استانداردهای طراحی – روند طراحی و…

این مقاله چند بند از رساله کامل “رساله ارشد معماری طراحی مرکز خرید بر مبنای برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی” میباشد .

جهت خرید رساله کامل ( فرمت word) به انتهای مطلب مراجعه فرمایید .

تمام اطلاعات مورد نیاز برای مطالعات مرکز خرید در این رساله کامل گردآوری شده است .

مفهوم مراکز تجاری :

مرکز تجاری به مفهوم کلی به محلی سرپوشیده ویا روبازی اطلاق می­گرددکه تعدادی فروشگاه راشامل گردیده که این فروشگاهها می توانند از یک یاچند صنف مختلف تشکیل گردند. این محل کانون دادوستدبوده وارتباط مستقیم بین عرضه وتقاضارا برقرار مینماید.

تاریخچه مراکز تجاری :

احداث اولین مرکزتجاری به مفهوم امروزی درایتالیاوبه سال ۱۱۰ میلادی درزمان امپراتوری تروژان بازمیگردد.

دراین سال برده ای یونانی مرکزخریدی مجاورمیدان عمومی شهرروم بنا نمود.

این مرکز در دو طبقه احداث گردیدودرآن حجرههابه صورت ردیفی استقراریافته ودارای سیستم تهویه بود.

درقرون وسطی بازارهای خیابانی لندن،بازارچه های بلژیک وبازارهای خاورمیانه شکل گرفت.

بعدازجنگ جهانی دوم باحرکت واسکان مردم درحومه شهرها،مراکزتجاری نیزبه این مکانهاانتقال یافت که هدف آنهادردسترس بودن مشتریان بودکه این تفکرتاامروزنیزادامه یافته است.

فضاهای تشکیل دهنده بازار

در این بخش از مطالعات مرکز خرید ، اطلاعاتی در مورد فضاهای تشکیل دهنده بازار و مراکز تجاری ، ارایه شده است .

کلیات

در طی جریان شکل گیری و تکامل بازار های سنتی ایران، فضاهای معماری زیادی به وجود آمدند. شکل و فرم این اماکن تحت تأثیر فرهنگ و سبک معماری دوران خود تغییر نموده است که هر یک به طور جداگانه قابل بررسی و مطالعه است.

برای روشن شدن مطلب، ابتدا فضا ها را دسته بندی کرده و سپس به شرح هریک می پردزایم:

• فضاهای مربوط به انبارداری و نگهداری کالا

این فضاها از اولین دسته فضاهای معماری هستند که در جریان گردش کالا در بازار اهمیت دارند.

خان بار یا کالن بار : خان بار محل انبار و کار روی کالا ها بوده است کالا که معمولا به وسیله چهارپا حمل میشده نباید وارد بازار شود از این رو آن را از راهی موازی به نام پس کوچه یا پشت کوچه درخانبارخالی میکردند خانبارها محوطهی بزرگی درپشت سراها بودند که آنجا چند کارگاه دستی کوچک وانبار قرار داشته است تیمها، تیمچه ها ،سرا ها ،و کاروانسراهاهریک به طور مجزا به خانبارمتصل میشوند(زریونی، مجله آبادی، ۲۰).

• فضاهای مربوط به کارهای تولیدی

در بازار فعالیتهای تولیدی اغلب به دو صورت وجود داشتند : اولا فعالیتهای تولیدی مستقلی که درکارگاه های صنعتی ومشابه آن انجام میشد و ثانیا فعالیتهای تولیدی که همراه با فروش کالاها به وسیله دکانها و کارگاههای کوچک صورت میگرفت هردو این فعالیتها در فضاهای معماری مختلف ای به شرح زیرقراردارند:

دالان…قیصریه…کارگاه.

• فضاهای مربوط به فعالیت های تجاری

عملکرداصلی بازار که همان تجارت خرید و فروش کالاست در فضاهایی که به پاچال شهرت یافته بودند صورت میگرفت بطور کلی داد وستد در فضاهای کاملا مشخص و مختلفی که هریک وظیفه خاصی از فعالیت های تجاری را بعهده داشتند انجام میشده است .این مکانها عبارتند از  :حجره ، دکان…کاروانسرا (سرا)…تیمچه…خان…راسته بازار (پروند، پایان نامه کارشناسی ارشد).

• فضاهای مربوط به فعالیت های خدماتی

در هر بازار اصلی ودائمی متناسب با اندازه ،وسعت وحجم مبادلات بازرگانی در آن ،شماری فضای خدماتی مانند آب انبار یا سقاخانه ، اصطبل یا شترخان ، برف انداز ، انبار یا خانبار ، حمام ،و مانندآن وجود داشت که نیازهای لازم به اینگونه خدمات به این ترتیب تامین میشد شمار این نوع فضاها و موقعیت آنها در امتداد بازار به خصوصیات کالبدی و کارکردی بازار بستگی داشت در بازارهای بزرگ فضاهایی وسیع برای انبارکردن کالاها در نظر گرفته شد.درحالی که در بازار های کوچک که پیشه وران بیشتر خرده فروشی اشتقال داشتند انبارهای کمتری مورد نیاز بود (اینیاسی، ۱۳۷۵،۵۲).

• فضاهای ارتباطی

فضاهای ارتباطی در بازار به دو صورت مطرح بودند:

فضاهای مانندراسته ها وکوچه ها ،فضاهائی که فقط در حد فاصل دو یاچندفضای اصلی وجودداشتندماننددالانهای سرپوشیده وکوتاهی که کاروانسراهامساجدوسایرفضاهای اصلی را به هم و به راسته اصلی بازار وصل میکردند.

علاوه برفضاهای ارتباطی ذکرشده که معمولا قسمتی از فضاهای اصلی بازار محسوب میشدند،فضاهای مشخص تر دیگری نیز وجودداشتندکه بیشترعمل ارتباط دهی بین سایرقسمتهارا به عهده داشتندمانندچهارسوق وجلوخان.

• فضاهای عمومی

به سبب آنکه بازار اصلی و دایمی هرشهرمهمترین راه ارتباطی وعمومی شهر به شمار می آمد و بیشترین رفت وآمد در آن صورت میگرفت بسیاری ازفضاهای عمومی در کنار راسته اصلی بازار و بافاصله اندکی ازآن ساخته میشد.

برای مثال میتوان به مسجدجامع اشاره کردکه به طورمعمول درکنار بازار مگر در موارد خاص ساخته میشد .به همین دلیل در بیشتر شهر های تاریخی کشور که ساختار تاریخی و کهن بافت قدیمی شهرکاملا دگرگون نشده است استقرارمسجدجامع را میان یا کنار بازار شهر هنوز میتوان مشاهده کرد .بسیاری از مدرسه های علمیه وسایر فضاهای آموزشی اداری وعمومی مانند زورخانه و حمام در کنار بازار ساخته میشد .

مقدمه ضوابط و استانداردهای طراحی فضاهای تجاری :

این قسمت مقدمه ای کوتاه از مطالعات مرکز خرید میباشد .

عملکردهای یک مجموعه تجاری در قالب پنج گروه تقسیم می گردد که عبارتند از :

تجاری  ۲ ـ  فرهنگی ۳ ـ تفریحی ۴ ـ اداری ۵ ـ خدماتی

بخش تجاری

از لبه خیابان اصلی در جهت نمایش و فروش نهایت بهره برده خواهد شد این بخش خود از قسمتهای متعددی ترکیب شده است و با خلق فضاهای متنوع از نظر متراژ و تیپ فعالیتهای متنوعی را در خود جای داده است در مجموعه های تجاری ، فروشگاههای تجاری ، سلف سرویس ، بانک ، فروشگاههای صنایع دستی ، پوشاک ، کفش ، جواهرآلات ، نوشت افزار ، آرایشگاه ها ، تایپ و تکثیر ، وسایل تزئینی ، صنایع دستی ، غرفه های موقت دوره ای ، سرویسهای بهداشتی ، اتاقهای تهویه مطبوع ، آسانسورها و پله های ارتباطی برنامه ریزی شده و انبار در نظر گرفته میشود . تخمین زده میشود که پرسنل تجاری در قسمت تجاری حدود ۴۰ نفر پرسنل مشغول به کار شوند که شامل فروشندگان ، حسابداری ، ماموران امنیتی و نظافتچیان خواهد بود . حدود ۱۰ نفر تیم مدیریت ، بازاریابی ، حسابرسی و تبلیغات مجموعه تجاری نیز در بلوک اداری مشغول به کار می شوند.

 بخش فرهنگی

وجود کاربری ‎های فرهنگی به نوبه خود سهم بسزایی در پالایش افراد و سالم سازی جامعه برعهده دارند. استقرار این فضاها باید به نحوی باشد که برخورد مستقیم و آزاد با توده مردم را داشته باشد و هیچ مشکلی در ارتباط برقرار کردن با آنها وجود نداشته باشد . ضمناً باید از جذابیت خاص و کافی برخوردار بوده تا مردم نسبت به آن تمایل بیشتری نشان داده و در نتیجه با مباحث فرهنگی و محتوای محصولات آن بیشتر آشنا شوند.

بخش تفریحی

این بخش به منظور ایجاد نشاط و شادابی و رفع نیازهای تفریحی و مطلوب کردن اوقات فراغت استفاده کنندگان مجموعه در نظر گرفته شده است . بخش تفریحی شامل فضای بازیهای کامپیوتری و کافی نت می باشد .  تخمین زده می شود که حدود ۱۰ نفر پرسنل در بخش تفریحی خدمات ارائه دهند. در این قسمت نیز می توان به تیم مدیریتی ، مربیان و راهنمایان ، ماموران امنیتی و نظافتچیان اشاره کرد .

 بخش اداری

بخش اداری لازمه هر مجموعه تجاری بوده و وظیفه برنامه ریزی ، مدیریت ، حفاظت و ساماندهی ارتباطات با مردم ، مراجعین و مراکز دیگر را بر عهده دارد . این بخش شامل مدیریت ، منشی ، اتاق کنفرانس ، بایگانی و انبار ، معاونت های مالی ، نظارت و کنترل ، اداری روابط عمومی ، مشاوران بیمه ، مالیات و تبلیغات ، تکثیر ، حسابداری ، پذیرش و ثبت نام ، سرویس‎ها می‎شود . در بخش اداری مجموعه علاوه بر تیم های مدیریتی بخشهای مختلف ، تیم مدیریتی کل مجموعه در اینجا حضور خواهند داشت و عملکرد صحیح کل مجموعه را کنترل می کنند .

بخش خدماتی و پشتیبانی

فضاهای خدماتی و پشتیبانی نیز لازمه هر فضای عمومی محسوب می شود و کارکرد و کارایی هرفضای عمومی بدون آنها با مشکل روبرو می‎شود .

فضای خدماتی پشتیبانی عبارتند از :

ـ رستوران وکافی شاپ

ـ پارکینگ

برای رفاه کارکنان مجموعه و خریداران پارکینگ مسقف جهت پارک اتومبیل آنها در نظر گرفته شده است .

قرارگیری سایت در مجاورت خیابان اصلی سبب سهل الوصول شدن دسترسی اهالی به مجموعه می باشد .

ـ فضاهای تأسیساتی

در دو بخش شامل پست برق و برق اضطراری ، شبکه آب مصرفی و فاضلاب و سیستم اطفاء حریق و بخش تأسیسات گرمایش و سرمایشی (موتورخانه های حرارتی وبرودتی) میباشد. بنا به نیاز کل مجموعه این بخش ها در مکانهای مناسب در نظر گرفته خواهد شد .  استانداردهای پارکینگ اتومبیل شامل قاعده‎ی ۵.۲۵ ـ۳.۵ فضای اتومبیل به ازای هر ۱۰۰ متر مربع از مساحت مغازه های خرده فروشی می باشد. حداکثر ۱۵۰ اتومبیل به ازای هر جریب زمین در نظر گرفته می شود.

….

جهت مشاهده سر فصل ها و سایر اطلاعات مربوط به پروژه بر روی لینک زیر کلیک فرمایید :

رساله ارشد معماری طراحی مرکز خرید بر مبنای برقراری ارتباط و تعامل اجتماعی