پروژه عمران روشهای شناسایی شرایط کارگاه و ارائه طرح کلی و برنامه‌ریزی کارگاه

پروژه عمران روشهای شناسایی شرایط کارگاه و ارائه طرح کلی و برنامه‌ریزی کارگاه
رشته : عمران
فرمت : word

مقدمه:

صنعت ساخت یکی از صنایع تولیدی بزرگ در جهان است که محصول آن تسهـیلات می‌باشد. این محصول در یک کارخانه موقت ساخته می‌شود که همان سایت کارگاه است. برای تولید این محصول، پیمانکار باید نیروی انسانی، مصالح و ماشین آلات را به دقت برنامه‌ریزی و کنترل کند و برای آن نیاز به شناسایی شرایط کارگاه دارد. در این راستا باید تخمین درستی از نیروی انسانی زده، تسهیلات موقتی را در بهینه‌ترین مکان خود قرار داد، و مصالح به نحوی انبار شوند که به سرعت قابل دسترسی باشند و با مسیرهای دسترسی تداخل نداشته باشند. شناسایی شرایط کارگاه یعنی همسو کردن نیروها و آرایش و استقرار وسائل، تجهیزات و ماشین آلات، متناسب با حجم و ماهیت کار، در یک نظم منطقی و تنظیم گردش کار به نحوی که فعالیتهای مختلف، مزاحم یکدیگر نشوند و تداخل مکانی با هم نداشته باشند. در این بین نوع تجهیزات و تسهیلات موقتی با توجه به شرایط کارگاه تعیین می‌شود.
اهل فن منابع اصلی ساخت و ساز را پنج عامل می‌دانند: زمان، سرمایه، نیروی کار، ماشین آلات و مصالح. یکی از منابع مهم پروژه‌های عمرانی که هنگام طراحی فازهای مختلف از آن چشم‌پوشی می‌شود، فضای کارگاه است. در کارگاه‌های ساخت فضا بعنوان یک منبع شناخته می‌شود که مهمتر از منابعی همچون، سرمایه، زمان، مصالح، نیروی کار و تجهیزات است (Tommelein et al. 1992; Hegazy and Elbetagi 1999). درک درستی از شرایط کارگاه، باعث کاهش هزینه‌ها و تقلیل زمان‌های ساخت به جهت حداقل کردن زمان تردد، کاهش زمان و تلاش صرف شده در جابه‌جائی مصالح، افزایش بازدهی، و ارتقای ایمنی می‌گردد. با این حال بازدید‌ها و بازنگری‌های از کارگاه توسط ناظرین و مدیران سایت نشان می‌دهد که برنامه‌ریزی برای شناسایی و جانمایی کارگاه اغلب در مرحله برنامه‌ریزی پروژه‌های ساخت نادیده گرفته می‌شود. در عمل، تخصیص فضا در کارگاه‌های ساخت معمولاً در یک مبنای سعی و خطا و اساساً مبتنی بر قضاوت شخصی صورت می‌گیرد که می‌تواند باعث ایجاد تداخل در کارگاه و کاهش بازدهی شود، ضمن اینکه ایمنی نیز در این بین قربانی می‌گردد (Tam and Tong 2003). در این پروژه پس از مختصری در خصوص روشهای شناسایی شرایط کارگاه, به بحث در خصوص ارائه طرح کلی و برنامه‌ریزی کارگاه پرداخته می‌شود. این بخش قابل تقسیم به دو قسمت است: جانمایی کارگاه (Site Layout) و تعیین محل مصالح (location of material).
روشهای شناسایی شرایط کارگاه
برای اینکه یک پیمانکار بتواند برنامه‌ریزی مناسبی در کارگاه داشته باشد, لازم است شرایط آنرا به خوبی شناسایی کند. با توجه به مشخصات مورد نیاز در این مرحله, روشهای شناسایی نیز تعریف می‌شوند. متاسفانه در این بخش تاریخچه مطالعات مناسبی یافت نشد و تنها کلیات مربوط به آن بحث می‌شود. بسته به اندازه کارگاه, لازم است پلان آن در نخستین مرحله ترسیم شود. رسم پلان با توجه به موقعیت تسهیلات دائمی و موقعیت کارگاه در محدوده خود تعیین می‌شود. از دیگر نکات مهم در رسم پلان کارگاه, مسیرهای دسترسی هستند که در کارگاههای کوچک این مسیرها تنها شامل گذرگاههای اطراف کارگاه مانند خیابانها بوده اما در کارگاههای بزرگ مسیرهای درون کارگاه نیز به آن اضافه می‌شود. پلان اولیه تنها شامل تسهیلات دائمی و مسیرهای دسترسی است. این پلان با توجه به نقشه‌های اجرایی که در اختیار پیمانکار است رسم می‌شود.
نکته دیگر موقعیت سازه‌های اطراف کارگاه می‌باشد که این قضیه در پروژه‌های شهری به وفور مشاهده می‌شود. در کارگاه‌هایی که نیاز به گودبرداری دارند لازم است تمهیدات خاصی برای جلوگیری از ریزش خاک به عمل آید. از جمله این روشها می‌توان به ایجاد دیوار حائل, استفاده از شمع و یا دیوار پشتیبان اشاره کرد. مثالهای زیادی از تخریب ساختمانها در هنگام گودبرداری کارگاه مجاورش وجود دارد.
در کنار شرایط تسهیلات مجاور کارگاه, توجه به توپوگرافی کارگاه از اهمیت خاصی بر خوردار است. با توجه به اینکه در توپوگرافی مختصات دوبعدی به همراه ارتفاع مشخص می‌شود, کمک زیادی در خصوص یافتن موقعیت تسهیلات موقتی به پیمانکار داده می‌شود. این توپوگرافی با کمک دوربینهای نقشه‌برداری به دست می‌آید و مبنای چیدمان کارگاه خواهد بود. پس از تعیین توپوگرافی می‌توان اقدام به بررسی شرایط خاک محل کارگاه نمود. در این راستا می‌توان از آزمایشهای مقاوت خاک که پیش از مرحله طراحی صورت گرفته استفاده کرد. از آنجائیکه برخی از ماشین‌الات وزن سنگینی دارند, نیاز است از وضعیت خاک کارگاه اطمینان حاصل شود.
مسئله دیگر در شناسایی شرایط کارگاه, وضعیت آب و هوایی محل کار در زمان پروژه است. این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار است بطوریکه بحث تدارک را کاملاً تحت تاثیر قرار می‌دهد. شرایط آب و هوایی اعم از سرد یا گرم بودن, آفتابی یا بارانی بودن و حتی جهت و میزان وزش باد اطلاعات مورد نیاز در این مرحله هستند. برای مثال, تابش آفتاب باعث می‌شود در عملیات بتنی از مصالح جلوگیری کننده تبخیر استفاده شود و یا بارش نکات خاصی را برای جلوگیری از زنگ زدن قطعات فلزی نیاز دارد. ضمن اینکه وجود رطوبت ادوات جوشکاری را نیز با مشکل روبرو می‌کند.
در پایان باید کلیت کارگاه با توجه به امکان دسترسی آن به شهرها و مراکز مهم اطراف در نظر گرفته شود. از جمله مراکز مهم ساختمانی در اطراف کارگاه می‌توان به محل قرضه اشاره نمود. قرضه مصالح مورد نیاز کارگاه را تامین می‌کند. همچنین در صورتی که یک کارگاه در منطقه غیرآبادی وجود داشته باشد, باید مسیر و مسافت آنرا تا مرکز بهداشتی و خدماتی به منظور رساندن مجروحان و تامین احتیاجات تعیین نمود. اکنون که کلیاتی در خصوص شناسایی شرایط کارگاه بیان شد, به بحث در خصوص ارائه طرح کلی آن پرداخته می‌شود. طرح کلی کارگاه شامل چیدمان کارگاه است که در بخش بعد به طور مفصل توضیح داده می‌شود.